Cước vận tải biển giảm sâu, hàng hóa xuất khẩu tăng mạnh

Đầu tháng 7/2024, theo dữ liệu của công ty tư vấn hàng hải Drewry, mức cước vận tải giao ngay của một container hàng hóa 40 feet từ Thượng Hải (Trung Quốc) đến New York (Mỹ) đã đạt mức 9.387 USD vào ngày 11/7. Con số này cao gấp đôi so với hồi tháng 2, dù vẫn thấp hơn mức đỉnh 16.000 USD trong thời kỳ đại dịch COVID-19. Chi phí vận chuyển một container 40 feet từ Hàn Quốc đến Liên minh châu Âu (EU) cũng tăng tháng thứ hai liên tiếp và tăng 121,6% so với cùng kỳ năm ngoái.

Giới chuyên gia lý giải nguyên nhân giá cước tăng chủ yếu do các hãng vận tải buộc phải chuyển hướng tránh đi qua kênh đào Suez do rủi ro an ninh trên Biển Đỏ, khiến thời gian vận chuyển kéo dài hơn và làm tăng chi phí.

Tình trạng tăng giá cước vận tải biển, ùn tắc tại một số cảng châu Á và thiếu container rỗng đã có tác động nghiêm trọng, ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Tuy nhiên, đà tăng giá cước vận tải biển thế giới đã và đang có dấu hiệu đi xuống. Đây được coi là tín hiệu tích cực cho thị trường Việt Nam, đưa tới nhiều thuận lợi cho khách hàng, giảm chi phí vận tải, thuận lợi trong việc đặt chỗ, mang lại hiệu quả kinh doanh của chủ hàng.

Cước giảm, sản lượng hàng hóa tăng

Theo báo cáo từ Cục Hàng hải Việt Nam (Bộ GTVT), so với thời điểm tháng 7, đến trung tuần tháng 8, giá cước vận tải biển thế giới đã giảm trên tất cả các tuyến, mạnh nhất là trên tuyến Châu Á đi bờ tây nước Mỹ, tuyến Châu Âu (giảm khoảng 20-30%). Mức giá trên các tuyến vận tải khác cũng giảm khoảng từ 15-25%.

Hiện tại, mức giá giảm bằng 44% so với mức giá thời kỳ đỉnh điểm trong lịch sử đại dịch (tháng 9/2021). Trung bình mỗi tuần, giá cước giảm khoảng 3-4% so với tuần trước đó.

Cục Hàng hải dự báo: Trong thời gian tới, giá cước vận tải biển sẽ tiếp tục giảm do một số các tác động tích cực từ thị trường và hiện tượng tắc nghẽn tại một số cảng lớn đã không còn.

Đáng chú ý, cơ quan này cũng đưa ra nhận định tích cực về việc trong khi giá cước vận tải đang trên đà giảm, sản lượng hàng hóa có dấu hiệu tăng trưởng rõ rệt.

Dẫn chứng, Cục Hàng hải Việt Nam cho biết: Sản lượng hàng hóa thông qua cảng biển Việt Nam trong 7 tháng vừa qua đạt gần 500 triệu tấn, tăng 15% so với cùng kỳ năm 2023. Trong đó, hàng container đạt 16,9 triệu Teu, tăng 21%, container xuất nhập khẩu đạt 10,8 triệu Teu, tăng 16,6%.

Riêng khu vực cảng nước sâu Cái Mép - Thị Vải, sản lượng container xuất nhập khẩu trong 7 tháng đạt 3,329 triệu Teu, tăng 38,4% so với 2023. Khu vực cảng Lạch Huyện cũng tăng trưởng sản lượng hàng container, đạt 954,84 nghìn TEUS, tăng 53%.

Nhiều giải pháp bình ổn giá cước

Theo đặc thù vận tải hàng hoá xuất nhập khẩu của Việt Nam, tỷ lệ hàng hóa xuất nhập khẩu trực tiếp đặt chỗ và ký hợp đồng vận tải từ chủ hàng Việt Nam chỉ chiếm 10% với hàng đi châu Mỹ và 20% với hàng đi châu Âu. Khách hàng Việt Nam thường theo hình thức mua CIF bán FOB (giao nhận hàng tại cầu cảng Việt Nam), nên việc ký hợp đồng vận tải và trả giá cước vận tải thường do đối tác nước ngoài đảm nhận (khoảng 80-90%).

Chủ hàng Việt Nam ký kết hợp đồng vận tải dài hạn với hãng tàu thường là các công ty lớn, sản lượng hàng hóa xuất nhập khẩu ổn định. Các hợp đồng vận tải dài hạn không bị tác động bởi biến động giá thị trường, giá cước sẽ được giữ ổn định trong suốt thời gian hợp đồng còn hiệu lực.

Các chủ hàng nhỏ lẻ, nguồn hàng không ổn định sẽ chịu tác động trực tiếp bởi sự biến động giá cước. Đồng thời, một số chủ hàng không ký kết hợp đồng trực tiếp với hãng tàu mà thông qua các forwarder vì họ cung cấp thêm các dịch vụ khác ngoài vận chuyển (như khai báo hải quan, vận tải từ kho tới kho, ngoài ra còn có chính sách ưu đãi về tài chính như được nợ cước). Do đó, các chủ hàng nhỏ phải chịu thêm phần chênh lệch giá cước.

Giá cước vận tải biển container được điều tiết theo thị trường quốc tế, chịu biến động trực tiếp theo cung, cầu của thị trường. Việt Nam là một mắt xích trong chuỗi cung ứng hàng hóa trên toàn cầu nên giá cước vận tải container đi nước ngoài cũng bị điều chỉnh tăng/giảm theo giá chung của thị trường thế giới. Các chủ hàng Việt Nam đang phải gánh rủi ro trong việc biến động mức giá bằng việc phải điều chỉnh giá mua (hoặc giá bán) của hàng hoá.

Để hỗ trợ các chủ hàng trong những biến động của giá cước vận tải biển thế giới, Cục Hàng hải Việt Nam đã tổ chức đoàn kiểm tra, giám sát tình hình giá dịch vụ, giá các loại phụ thu và thị trường container rỗng với các hãng tàu và hoạt động thực tế tại một số cảng biển tại khu vực miền Bắc và miền Nam.

Các hãng tàu đều khẳng định không có hiện tượng thiếu container rỗng tại thị trường Việt Nam, kể cả trong giai đoạn thị trường giá tăng cao. Đồng thời, các hãng tàu cũng cam kết bổ sung container rỗng về Việt Nam, đáp ứng nhu cầu hàng hóa container ngày càng tăng cao như hiện nay.

Cục Hàng hải cũng giao các Cảng vụ Hàng hải và các Chi cục Hàng hải tăng cường giảm sát giá dịch vụ tại cảng biển và giá phụ thu giá dịch vụ vận chuyển hàng hóa container bằng đường biển...

"Các Cảng vụ Hàng hải đã và đang liên tục đổi mới, cải cách thủ tục hành chính đẩy nhanh tiến độ giải phóng tàu thuyền, hàng hóa vào, rời cảng biển, đảm bảo hoạt động hàng hải được thông suốt. Nhiều năm trở lại đây, hệ thống cảng biển Việt Nam đáp ứng được 100% khối lượng hàng hóa thông qua, không có hiện tượng tắc nghẽn cảng", đại diện Cục Hàng hải Việt Nam cho biết.

Về phía các hiệp hội chủ hàng, Cục Hàng hải đề nghị cần có giải pháp ký kết hợp đồng dài hạn nhằm giảm tác động về giá cước thế giới và định hướng hoạt động sản xuất cho các doanh nghiệp thành viên. Các hiệp hội cần là đầu mối tập hợp các doanh nghiệp thành viên để ký kết hợp đồng vận tải dài hạn, ổn định với hãng tàu, giảm thiểu rủi ro về biến động giá.

Dù giá cước giảm song trước các biến động khó lường của thị trường, Cục Hàng hải Việt Nam tiếp tục khuyến cáo các doanh nghiệp theo dõi sát tình hình thị trường giá cước vận tải biển thế giới, nhằm có những giải pháp ứng phó kịp thời trong trường hợp thị trường có biến động xấu.