KHU VỰC NAM Á NĂM 2024: ĐIỂM NHẤN VÀ DỰ BÁO

12:00 | 26/02/2025

Nam Á, nơi sinh sống của gần 2 tỷ người, là một trong những khu vực có nhiều tiềm năng phát triển. Năm 2024, khu vực Nam Á chứng kiến những biến động lớn về chính trị và an ninh, xen kẽ rủi ro và nguy cơ khủng hoảng kinh tế vẫn tồn tại dai dẳng, bất chấp nỗ lực cải thiện tình hình của các quốc gia trong khu vực. Trong thời gian tới, một số quốc gia trong khu vực sẽ điều chỉnh hàng loạt chính sách đối nội, đối ngoại nhằm kết nối tri thức và đầu tư nội vùng để khai thác các tiềm năng chưa được cải thiện.

1. Các dấu ấn nổi bật của khu vực Nam Á năm 2024

1.1. Chính trị: “năm bầu cử của Nam Á”

Năm 2024 được xem là dấu mốc quan trọng đối với các động lực chính trị ở Nam Á, với 7/8 quốc gia trong khu vực đã tổ chức bầu cử, bao gồm: Bhutan (1/2024), Bangladesh (1/2024); Pakistan (tháng 2,3/2024); Nepal (3/2024), Ấn Độ (tháng 4,5/2024), Maldives (3/2024), Sri Lanka (9/2024). Theo đó, trong năm 2024, chính phủ các quốc gia Nam Á phải giải quyết đồng thời nhiệm vụ kép là đảm bảo ổn định chính trị nội bộ, đảm bảo các giá trị dân chủ và hướng tới sự phát triển ổn định và thịnh vượng của quốc gia và khu vực.

Bên cạnh đó, chính trị Nam Á năm 2024 cũng được đánh giá là năm có thấy sự thoái lui của các giá trị dân chủ. Điều này được thể hiện ở nhiều vấn đề như:

(i)             Bất ổn chính trị, khủng bố, xung đột tôn giáo, sắc tộc, phong trào ly khai tiếp tục diễn biến phức tạp;

(ii)           Các chính phủ Nam Á đang sử dụng nhiều công cụ khác nhau - từ chủ nghĩa dân túy đến thắt chặtvấn đề truyền thông;

(iii)         Khủng hoảng chính trị ở Bangladesh (trước đó, năm 2022, khủng hoảng chính trị cũng xảy ra ở Pakistan và Sri Lanka);

(iv)          Sự suy giảm vai trò của xã hội dân sự, tỷ lệ người dân đi bỏ phiếu, chủ nghĩa ly khai ở Đông Bắc Ấn Độ, hay làn song biểu tình chính trị bắt đầu nhen nhóm ở Nepal và Buhtan, sự nổi lên của phong trào xã hội đấu tranh vì nữ quyền, môi trường, thất nghiệp, tình trạng di cư xuyên biên giới,…

(v)            Ở Sri Lanka, sau khi chính quyền mới nắm quyền, Chính phủ cũng đang phải đối mặt với sự chia rẽ sâu sắc giữa các phe phái, thách thức đối với mục tiêu đoàn kết dân tộc;

(vi)          Tại Pakistan, phong trào ly khai tiếp tục diễn biến phức tạp, khó lường. Sự gia tăng các lực lượng phiến quân, khủng bố trong bối cảnh bất ổn đang diễn ra ở Trung Đông càng gây thêm bất ổn chính trị - xã hội thông qua các vụ khủng bố, đánh bom,…

1.2 An ninh

Trong năm 2024, khu vực Nam Á đối diện với tình hình bất ổn về an ninh, với sự đe doạ về khủng bố và tranh chấp biên giới giữa các quốc gia trong khu vực. Bên cạnh đó là dấu hiệu tích cực từ những hợp tác an ninh giữa Ấn Độ với các nước láng giềng.

(i) Căng thẳng khu vực biên giới

Biên giới Ấn Độ - Trung Quốc có những bước tiến mới trong thoả thuận giải quyết khu vực biên giới khi hai bên đã đạt được thỏa thuận về việc tuần tra ở Depsang và Demchok vào tháng 10/2024, và hoàn toàn rút quân và mở rộng trao đổi song phương.

Về tranh chấp tại khu vực Kashmir giữa Ấn Độ và Pakistan: Năm 2024, Jammu và Kashmir đã bầu ra chính phủ đầu tiên kể từ khi bị tước bỏ tình trạng bán tự trị với việc bãi bỏ Điều 370 vào năm 2019.

Việc di cư của người tị nạn từ các khu vực chính trị bất ổn như Bangladesh, Myanmar vào Nepal từ khu vực biên giới mở gây ra nhiều vấn đề ổn định an ninh tại Nepal.

(ii) Nguy cơ từ các nhóm khủng bố vũ trang

Khu vực Nam Á có sự hiện diện của nhiều nhóm khủng bố được vũ trang. Hàng loạt các vụ khủng bố từ các nhóm khủng bố Hồi giáo như TTP (Tehreek-e-Labbaik Pakistan), IS, ISKP (Nhà nước Hồi giáo - Khorasan),…. Trong 6 tháng cuối năm, khủng bố và bạo lực tiếp tục diễn ra ở nhiều địa phương tại Pakistan, Afghanistan. Ngoài ra, các nhóm khủng bố hoạt động mạnh tại khu vực biên giới Afghanistan- Pakistan gây khó khăn cho cả hai chính phủ khi đối phó với vấn đề này.

(iii) An ninh hàng hải

Tháng 10/2024, Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi và Tổng thống Maldives Mohamed Muizzu đã nhất trí nâng quan hệ song phương lên quan hệ đối tác an ninh hàng hải và kinh tế toàn diện. Ngoài ra, Ấn Độ cam kết tăng cường an ninh ven biển cho Maldives.

Năm 2024 cũng chứng kiến sự tiếp tục khẳng định vai trò chủ thể cung cấp an ninh của Ấn Độ ở Ấn Độ Dương thông qua việc Hải quân Ấn Độ chính thức đưa vào hoạt động INS Arighaat - tàu ngầm hạt nhân và vũ trang hạt nhân (SSBN) thứ hai vào ngày 29 tháng 8 năm 2024; và Bộ Quốc phòng Ấn Độ giải ngân khoảng 250 triệu USD cho các phương tiện không người lái chống ngầm 100 tấn. Do ảnh hưởng của nhân tố Trung Quốc, trong năm qua, có sự gia tăng về mức độ cạnh tranh an ninh hàng hải giữa Ấn Độ và Pakistan ở Ấn Độ Dương (Bashir Ali Abbas, 2024).

Cạnh tranh giữa Ấn Độ và Trung Quốc ở Ấn Độ Dương, đặc biệt trong tìm kiếm các nguồn tài nguyên chiến lược và khoáng sản ảnh hưởng tới Sri Lanka, bị cuốn vào cuộc chiến địa chính trị, và phải lựa chọn sự ủng hộ và cân bằng chính sách.

(iii) An ninh xã hội

Vấn đề gian lận ngân hàng đã dẫn tới việc người dân biểu tình tại Pokhara, Nepal là dấu hiệu của bất ổn an ninh gia tăng tại quốc gia này.

Là quốc gia Hồi giáo lớn thứ 4 thế giới, tình hình khủng hoảng chính trị tại Bangladesh gây ra nguy cơ bất ổn an ninh với khu vực Nam Á nói chung. Các cuộc biểu tình bạo lực có xu hướng gia tăng, do bất ổn liên quan đến vụ bắt giữ Chinmoy Krishna Das, một lãnh đạo tôn giáo Hindu ở Bangladesh.

1.3. Kinh tế

Kinh tế Nam Á năm 2024 tiếp tục tăng trưởng mạnh mẽ, dự kiến đạt 5.6%, dù giảm nhẹ so với năm trước (5.7%). Đây vẫn là khu vực có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất trong các nền kinh tế mới nổi và đang phát triển, với đóng góp lớn từ Ấn Độ – quốc gia chiếm hơn 75% GDP khu vực. Tuy nhiên, các nền kinh tế khác trong khu vực như Pakistan, Sri Lanka và Bangladesh phải đối mặt với nhiều thách thức về lạm phát, đầu tư và chính sách​ (World Bank, 2024).

(i) Tăng trưởng kinh tế

• Ấn Độ dự kiến tăng trưởng 6.4% trong năm tài chính 2024/25, được thúc đẩy bởi đầu tư công và nhu cầu nội địa mạnh mẽ. Tuy nhiên, xuất khẩu hàng hóa gặp khó khăn do nhu cầu toàn cầu yếu.
• Bangladesh giảm tốc tăng trưởng xuống 5.6% trong năm tài chính 2023/24 do lạm phát cao ảnh hưởng tiêu cực đến tiêu dùng tư nhân và hạn chế nhập khẩu làm giảm đầu tư.
• Pakistan tăng trưởng dự kiến chỉ đạt 1.7% do chính sách tài chính và tiền tệ thắt chặt để kiềm chế lạm phát​ (World Bank, 2024)

(ii) Lạm phát và chính sách tiền tệ

• Khu vực tiếp tục đối mặt với lạm phát cao, đặc biệt tại Pakistan và Bangladesh, nơi giá năng lượng và lương thực tăng cao. Ngược lại, các quốc gia như Ấn Độ đã giữ lạm phát trong tầm kiểm soát nhờ chính sách ổn định tiền tệ​. (World Bank, 2024)
• Các ngân hàng trung ương trong khu vực tiếp tục chính sách lãi suất cao để kiềm chế lạm phát, nhưng điều này lại làm giảm tiềm năng đầu tư tư nhân và tiêu dùng​

(iii) Thương mại và đầu tư

• Xuất khẩu trong khu vực giảm do nhu cầu toàn cầu suy yếu. Các quốc gia phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu hàng may mặc (như Bangladesh) bị ảnh hưởng nặng nề.
• Ấn Độ dẫn đầu về đầu tư công, tập trung vào cơ sở hạ tầng, trong khi các quốc gia như Maldives và Bhutan đầu tư mạnh vào du lịch và năng lượng tái tạo​. (World Bank, 2024)

(iv) Thách thức và rủi ro: Khu vực đối mặt với nhiều rủi ro, bao gồm:

• Giá năng lượng và lương thực cao do xung đột ở Trung Đông.

1.4 Hợp tác quốc tế và hội nhập khu vực

(i) Về xu hướng quan hệ quốc tế chủ đạo:

- Sự chia rẽ chính trị ở Nam Á đã cản trở quá trình hội nhập ở khu vực này do mâu thuẫn có tính cấu trúc giữa hai cường quốc hạt nhân ở Nam Á là Ấn Độ và Pakistan.

- Sự suy giảm về hội nhập Nam Á được thể hiện sự sự sụt giảm vai trò của SAARC.

- Trong quan hệ với các nước lớn (ngoại trừ Ấn Độ), hầu hết các quốc gia Nam Á triển khai chính sách phù thịnh và cân bằng trong quan hệ với Trung Quốc, Ấn Độ và Hoa Kỳ.

- Trong bối cảnh, 6/8 quốc gia Nam Á tham gia BRI của Trung Quốc, Ấn Độ đang triển khai chính sách “cây gậy và củ cà rốt” đối với các quốc gia Nam Á.

- Ấn Độ vẫn là nhân tố chính chi phối cục diện khu vực Nam Á trong năm 2024 thông qua công cụ thương mại, kết nối khu vực và đầu tư. Đặc biệt, trong năm qua, Hải quân Ấn Độ có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ các tàu thuyền ở Biển Ả Rập và Vịnh Ba Tư khỏi các cuộc tấn công của lực lượng dân quân Houthi.

(ii) Về hợp tác nội khối và hội nhập khu vực thông qua cơ chế SAARC

- Về cơ bản, trọng tâm hợp tác nội khối thông qua SAARC nửa cuối năm 2024 vẫn tập trung vào lĩnh vực thương mại. Cụ thể, để tăng cường liên kết thương mại nội khối, nhóm này đã tổ chức các cuộc họp đa dạng từ cấp tiểu nhóm đến cấp Chính phủ. SAARC đã phối hợp với Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) tổ chức Cuộc họp đặc biệt vào tháng 10/2024 với chủ đề “Thương mại xuyên biên giới ở Nam Á”.

- Hiện nay, các nước thành viên SAARC vẫn chưa chuẩn hóa các phân loại thuế quan gây ra trở ngại trong thủ tục hải quan, chậm trễ trong thương mại xuyên biên giới.

Ngoài ra, một số lĩnh vực khác cũng được nhóm quan tâm trong năm 2024 gồm văn hóa, phát triển bền vững tập trung hướng tới xóa đói giảm nghèo, giảm thiểu ô nhiễm môi trường. Hiện nay, các Mục tiêu phát triển bền vững (SDG) cũng là ưu tiên trong khối SAARC và là tiêu chí trong Chương trình nghị sự 2030 của khối.

Hiện nay, các đối tác trọng tâm của SAARC là các tổ chức quốc tế như ADB, WB, EU hỗ trợ tài chính và xây dựng các tiêu chí đánh giá phát triển.

1.5. Xã hội - y tế - giáo dục

Khu vực Nam Á trong năm 2024 tiếp tục đối mặt với nhiều vấn đề xã hội, nhân quyền, y tế, và giáo dục phức tạp, ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống của hàng triệu người.

(i) Vấn đề xã hội và nhân quyền

Tình trạng bất bình đẳng xã hội và tôn giáo gia tăng nhắm vào cộng đồng tôn giáo thiểu số, các nhà hoạt động nhân quyền diễn ra ở Ấn Độ và Sri Lanka;

Tại Nepal, vấn đề hôn nhân trẻ em vẫn rất nghiêm trọng, với 33% trẻ em gái kết hôn trước 18 tuổi.

Tại Pakistan, luật báng bổ được sử dụng để đàn áp các nhóm tôn giáo thiểu số, với hơn 1.800 người bị buộc tội trong thập kỷ qua.

(ii) Y tế và giáo dục

Về y tế: tình trạng y tế trong khu vực bị ảnh hưởng bởi sự bất bình đẳng và thiếu nguồn lực. Nepal tiếp tục đối mặt với việc phân bổ y tế không đồng đều, trong khi Ấn Độ, dịch vụ y tế cho các nhóm dân tộc thiểu số và cộng đồng nông thôn còn rất hạn chế. Pakistan vẫn chưa ban hành luật cấm tra tấn theo yêu cầu của Công ước Chống Tra tấn, khiến việc bảo vệ quyền con người trong hệ thống y tế và tư pháp gặp khó khăn​

Về giáo dục, tỷ lệ trẻ em không được đến trường tại Afghanistan vẫn cao, đặc biệt là trẻ em gái, do các chính sách hạn chế của chính quyền Taliban. Ở Nepal, chất lượng giáo dục còn phụ thuộc lớn vào vị trí địa lý và điều kiện kinh tế xã hội của từng khu vực.

1.6 Môi trường

Năm 2024, Nam Á tiếp tục phải đối mặt với những thách thức ngày càng lớn từ biến đổi khí hậu các vấn đề về suy thoái môi trường. Nam Á đang chứng kiến mức nhiệt độ trung bình trong tháng 4/2024 tăng khoảng 0,85⁰C (World Weather Attribution, 2024).

Tại Lahore (Pakistan), Chỉ số chất lượng không khí (AQI) đã nhiều lần vượt quá 1.000 trong thời gian gần đây, trong khi bất kỳ chỉ số nào trên 300 đều được coi là nguy hiểm.

Tại New Delhi (Ấn Độ), chất lượng không khí được ghi nhận ở mức “rất kém”, với AQI trung bình là 358 vào tháng 11/2024. (Muhammad Ittefaq, 2024). Delhi tiếp tục nằm trong danh sách những thành phố ô nhiễm nhất thế giới.

Ngoài ra, những tranh chấp tài nguyên nước tại khu vực Himalaya đang làm phức tạp thêm nỗ lực hợp tác giải quyết các thách thức môi trường chung.

Đồng thời, hiện tượng sông băng tan chảy ở dãy Himalaya đặt ra mối đe dọa dài hạn đối với nguồn nước phục vụ nông nghiệp và sinh hoạt, trong khi các khu vực ven biển đang đối mặt với nguy cơ kép từ mực nước biển dâng cao và bão mạnh hơn, đe dọa nghiêm trọng đến sinh kế và cơ sở hạ tầng của người dân.

2. Điểm nhấn các quốc gia Nam Á năm 2024

2.1 Ấn Độ

Về chính trị, năm 2024, với tư cách là quốc gia có dân số đông nhất thế giới, Ấn Độ đã tổ chức cuộc tổng tuyển cử lớn nhất thế giới ), có tỷ lệ cử tri đi bỏ phiếu cao kỷ lục là 65,79%, với chiến thắng của Đảng Bhartiya Janata (BJP), Narendra Modi trở thành Thủ tướng liên tiếp nắm Chính phủ trong ba nhiệm kỳ liên tiếp.

Về kinh tế, Ấn Độ trong năm 2024 tiếp tục duy trì là một trong những quốc gia có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất thế giới, với đà đạt mức 6,5% trong năm tài chính 2024-2025 và sẽ đạt 7% vào năm 2026.

Về khoa học công nghệ, hai dấu ấn nổi bật của Ấn Độ trong năm 2024 là việc: Tổ chức Nghiên cứu Vũ trụ của Ấn Độ (ISRO) đã đã phóng thành công vệ tinh phân cực tia X (XPoSat) lên quỹ đạo quanh Trái đất, đồng thời phóng Tàu vũ trụ Aditya-L1 mang Đài quan sát mặt trời đầu tiên của Ấn Độ đến quỹ đạo dự kiến thành công.

Về ưu tiên chính sách đối nội, theo Chiến lược Viksit Bharat, Ấn Độ tập trung vào 9 lĩnh vực chính, bao gồm: Năng suất và khả năng phục hồi trong Nông nghiệp; Việc làm & Kỹ năng; Phát triển nguồn nhân lực toàn diện và Công lý xã hội; Sản xuất & Dịch vụ; Phát triển đô thị; An ninh năng lượng; Cơ sở hạ tầng; Đổi mới, Nghiên cứu & Phát triển; và đầu tư, cải cách cho thế hệ kế cận.

Về chính sách đối ngoại: Ấn Độ vẫn kiên trì nguyên tắc tự chủ chiến lược, trở thành cường quốc cân bằng trong quan hệ Đông - Tây. Trọng tâm đối ngoại của Ấn Độ trong năm 2024 là các quốc gia láng giềng Nam Á và nỗ lực đóng vai trò dẫn dắt các quốc gia Nam bán cầu. Tuy nhiên, trong năm 2024, Ấn Độ cũng phải đối mặt với các thách thức về bạo lực tôn giáo, xung đột sắc tộc, chủ nghĩa ly khai ở khu vực Đông Bắc Ấn, gia tăng thất nghiệp và lạm phát.

2.2 Nepal

Chính trị - An ninh

Xung đột nội bộ xoay quanh căng thẳng sắc tộc và các vấn đề về quyền tự chủ, đặc biệt là ở khu vực Terai. Các nhóm vũ trang có liên hệ với cuộc nổi loạn do Maoist lãnh đạo tiếp tục diễn ra, chủ yếu ở khu vực Terai.

Tháng 7/2024, Thủ tướng mới của Nepal, ông Khadga Prasad Sharma Oli người đứng đầu Đảng Cộng sản Nepal-Marxist Leninist thống nhất (CPN–UML), thành lập chính phủ liên minh với đảng Quốc đại Nepal (NC) trung tả, đối mặt với các cuộc biểu tình của người ủng hộ chính quyền cũ, Đảng Tự do Quốc gia (RSP).

Kinh tế

Tăng trưởng kinh tế của Nepal đạt 3,9% trong năm tài chính 2024. Một số rủi ro đối với triển vọng kinh tế bao gồm những yếu kém trong hệ thống tài chính; sự gián đoạn chính sách có thể làm giảm đầu tư; và sự bất ổn khu vực cùng gián đoạn thương mại giảm lượng khách du lịch và nhu cầu nội địa.

Thâm hụt tài chính của Nepal (bao gồm cả trợ cấp) đã giảm xuống mức thấp nhất trong bảy năm là 2,6% GDP trong năm tài chính 2024, chủ yếu là do cắt giảm chi tiêu thường xuyên (tập trung vào trợ cấp, nhiên liệu, đồ dùng văn phòng và các chi phí hành chính khác), kết quả từ việc chuyển giao tài chính sau cuộc bầu cử.

2.3 Pakistan

An ninh

Nguy cơ bất ổn an ninh từ các nhóm vũ trang, khủng bố hoạt động trên lãnh thổ quốc gia này. Cuộc bầu cử được đánh dấu bằng gian lận phiếu bầu, và sự ổn định chính trị và an ninh sẽ vẫn mong manh ở Pakistan.

Đồng thời, vấn đề khủng bố và hoạt động của các nhóm vũ trang ở khu vực biên giới gây bất ổn an ninh và đe doạ thiệt hại về người, ảnh hưởng không tốt tới quan hệ Pakistan - Trung Quốc và Pakistan – Afghanistan.

Kinh tế

Nền kinh tế Pakistan đã tiếp tục ổn định sau cuộc khủng hoảng kinh tế gần đây. Tăng trưởng GDP đạt 2,4% trong năm tài chính 2024. Bên cạnh đó, rủi ro kinh tế vĩ mô vẫn ở mức cao, dự trữ ngoại hối khiêm tốn, nợ và chi phí trả nợ cao, lỗ hổng của khu vực tài chính và ngành điện thua lỗ tiếp tục đè nặng lên tài chính công của nước này.

2.4 Sri Lanka

Tháng 9/2024, Ông Anura Kumara Dissanayake – lãnh đạo Đảng Nhân dân quốc gia (NPP) theo chủ nghĩa Marx đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống Sri Lanka. Sau cuộc Tổng tuyển cử tháng 11, Liên minh của Dissanayake đã giành chiến thắng áp đảo, giành được 2/3 số ghế trong quốc hội.

Các biện pháp cải cách kinh tế: Tổng thống Dissanayake tập trung hướng tới nhóm người đang gặp khó khăn với những biện pháp thắt lưng buộc bụng, tăng thuế của chính phủ, nhằm đáp ứng các điều kiện hưởng gói cứu trợ trị giá 2,9 tỉ USD của Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF). Một nỗ lực đáng kể khác là việc Ngân hàng trung ương Sri Lanka đã thiết lập mức lãi suất 8%, nới lỏng các thiết lập tiền tệ xuống dưới mức chuẩn trước đây (Central Bank of Sri Lanka, 2024).

2.5 Maldives

Trong năm 2024, Maldives đã đạt được một số thành tựu quan trọng đáng ghi nhận. Trên trường quốc tế, Maldives tiếp tục khẳng định vai trò tiên phong trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu, tích cực tham gia và thúc đẩy các hành động khí hậu tại các diễn đàn toàn cầu như COP29, kêu gọi tăng cường nỗ lực quốc tế nhằm bảo vệ các quốc đảo nhỏ dễ bị tổn thương.

Về du lịch, Maldives củng cố vị thế là điểm đến hàng đầu thế giới khi lần thứ năm liên tiếp được vinh danh tại Giải thưởng Du lịch Thế giới và lần đầu tiên được công nhận là Điểm đến xanh hàng đầu thế giới, minh chứng cho cam kết mạnh mẽ của quốc gia này đối với du lịch bền vững.

Chính phủ Maldives cũng đẩy mạnh các dự án phát triển năng lượng tái tạo lớn nhất từ trước đến nay nhằm đa dạng hóa nền kinh tế với trọng tâm là logistics và thương mại. Maldives đã ký kết hiệp định thương mại tự do (FTA) với Trung Quốc, dự kiến có hiệu lực từ năm 2025.

2.6 Afghanistan

Năm 2024, chính quyền Taliban tiếp tục tập trung vào việc củng cố an ninh và cải thiện tình hình kinh tế đất nước. Một bộ phận người Afghanistan, sau thời gian dài sinh sống ở nước ngoài, đã bắt đầu trở về quê hương để nắm bắt các cơ hội mới trong các lĩnh vực như xây dựng và phát triển hạ tầng.

Tuy nhiên, Afghanistan vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức nghiêm trọng, đặc biệt là cuộc khủng hoảng nhân đạo dai dẳng. Các vấn đề như quyền của phụ nữ và sự bảo vệ đối với các cộng đồng thiểu số tiếp tục thu hút sự quan tâm và chỉ trích từ cộng đồng quốc tế. Các tổ chức quốc tế không ngừng kêu gọi hỗ trợ nhân đạo và gây áp lực lên chính quyền Taliban.

2.7 Bangladesh

Năm 2024, Bangladesh chứng kiến bước ngoặt chính trị lớn với sự chuyển giao quyền lực sau khi Thủ tướng Sheikh Hasina kết thúc nhiệm kỳ kéo dài. Các cuộc biểu tình quy mô lớn do sinh viên dẫn đầu, xuất phát từ sự bất mãn về chính sách chính phủ, đặc biệt là vấn đề việc làm trong khu vực công, đã thể hiện khát vọng cải cách chính trị và dân chủ toàn diện hơn của người dân.

Chính phủ lâm thời do nhà kinh tế đoạt giải Nobel Muhammad Yunus lãnh đạo đã khởi động các cải cách hiến pháp nhằm giải quyết tham nhũng, sự trì trệ của hệ thống tư pháp và các bất cập trong quản trị. Tuy nhiên, những nỗ lực này bị chỉ trích vì thiếu sự đại diện của các tầng lớp xã hội, làm dấy lên lo ngại về tính bền vững và hiệu quả dài hạn, phản ánh các thách thức và cơ hội trong hành trình cải cách chính trị của Bangladesh.

2.8 Bhutan

Năm 2024, Bhutan tiếp tục duy trì ổn định chính trị dưới sự lãnh đạo của Hoàng gia. Các chính sách ngoại giao tập trung vào tăng cường quan hệ với Ấn Độ, đối tác chiến lược và kinh tế quan trọng. Bhutan đang cân nhắc việc gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO).

Tình hình kinh tế

Năm 2024, ngành du lịch, nguồn thu quan trọng, đang dần phục hồi nhờ cải thiện cơ sở hạ tầng và các hoạt động như du lịch sông. Tuy nhiên, ngành khách sạn vẫn đối mặt khó khăn do suy giảm lượng khách quốc tế. Bhutan tiếp tục dựa vào thủy điện, với các dự án như của Druk Green Power Corporation đóng góp vào tăng trưởng bền vững​

Thương mại và đầu tư:

Nhập khẩu và xuất khẩu: Bhutan vẫn phụ thuộc nhiều vào Ấn Độ, đối tác kinh tế lớn nhất. Các mặt hàng nhập khẩu chính bao gồm ngũ cốc, dầu ăn và vật liệu xây dựng. Nhập khẩu ngũ cốc tăng từ 3,528.8 triệu Nu (2022) lên 4,056 triệu Nu (2023). Điều này khiến Bhutan chịu ảnh hưởng lớn từ biến động giá cả ở Ấn Độ​

Đầu tư nước ngoài: Bhutan tiếp tục tập trung vào thu hút đầu tư vào các lĩnh vực năng lượng tái tạo, du lịch, và nông nghiệp. Tuy nhiên, sự phụ thuộc vào thủy điện, nguồn thu ngoại tệ chính, khiến nền kinh tế dễ bị tổn thương trước biến động khí hậu và nhu cầu thị trường​ (Ministry of Finance Bhutan, 2024).

Chính sách tiền tệ

Kiểm soát lạm phát: Ngân hàng Trung ương Bhutan (RMA) đặt mục tiêu kiểm soát lạm phát, với lạm phát lõi (không bao gồm thực phẩm và nhiên liệu) đạt 6,2% vào tháng 3 năm 2024, tăng từ 4,7% năm trước. Lạm phát thực phẩm cao hơn, đạt mức 5%, chủ yếu do giá nhập khẩu từ Ấn Độ tăng​ (Business Bhutan, 2024).

Các biện pháp chính sách:

Năm 2024, việc giảm thuế nhập khẩu dầu ăn ở Ấn Độ cũng giúp giảm áp lực giá cả trong lĩnh vực này, mang lại lợi ích cho người tiêu dùng Bhutan​

Sức mua đồng Nu: Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) giảm 4,8% trong năm qua, phản ánh sự mất giá của đồng tiền Bhutan​. Tuy nhiên, lệnh này dự kiến được nới lỏng vào giữa năm 2024​ (Business Bhutan, 2024).

Nền kinh tế Bhutan năm 2024 chịu ảnh hưởng lớn từ các yếu tố khu vực, đặc biệt là từ thị trường Ấn Độ. Các chính sách tiền tệ tập trung vào kiểm soát lạm phát và ổn định kinh tế.

​An ninh - quốc phòng

Bhutan duy trì chính sách quốc phòng trung lập, không xây dựng quân đội lớn nhưng tăng cường bảo vệ biên giới với sự hỗ trợ của Ấn Độ. Các chương trình De-Suung tiếp tục phát triển, tập trung vào xây dựng năng lực quốc phòng và cộng đồng​

Các vấn đề nổi bật khác

Năm 2024, quốc gia này tiếp tục duy trì vị thế là nước âm carbon duy nhất thế giới, đẩy mạnh các dự án năng lượng tái tạo và bảo vệ rừng. Chính sách Phí Phát triển Bền vững (SDF) được điều chỉnh, thúc đẩy mô hình du lịch chất lượng cao.

Bảo tồn văn hóa: Các lễ hội truyền thống Tsechu được tổ chức, thu hút du khách và củng cố giá trị cộng đồng. Ngoài ra, Bhutan đang hiện đại hóa ngôn ngữ Dzongkha qua các nền tảng số, góp phần bảo tồn văn hóa​ (The Bhutanese, 2024).

Bhutan đang trong quá trình hiện đại hóa nhưng vẫn giữ vững giá trị truyền thống. Dự báo tăng trưởng kinh tế ở mức vừa phải, với trọng tâm là phát triển bền vững. Điểm nhấn năm 2024 là nỗ lực cân bằng giữa hiện đại hóa và bảo tồn bản sắc văn hóa.

3. Dự báo

Thời cơ, thuận lợi: Cục diện toàn cầu đang chứng kiến khủng hoảng địa chính trị và an ninh trên khắp thế giới, rõ nhất là xung đột Nga-Ukraine và Israel-Hamas. Ngoài ra, sự trở lại của Tổng thống Trump cũng được xem là sự kiện ảnh hưởng đến chính trị Nam Á, thậm chí được xem là sự kiện tác động lớn đến các thay đổi chính trị và kinh tế ở Nam Á. Sau khi Tổng thống Donald Trump đắc cử, các nhà lãnh đạo Nam Á đều có động thái thể hiện mong muốn thiết lập lại và củng cố mối quan hệ với Washington. Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi, là một trong những nguyên thủ đầu tiên gọi điện chúc mừng. Tiếp theo đó, là Thủ tướng Pakistan Shehbaz Sharif, Cố vấn trưởng Yunus của Bangladesh và Tổng thống Sri Lanka Dissanayake cũng bày tỏ mong muốn hợp tác và mở rộng quan hệ song phương với Hoa Kỳ.

Ngoài ra, trong bối cảnh thế kỷ châu Á, về mặt chính trị, châu Á, trong đó có Nam Á tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong sự định hình trật tự thế giới đa cực cũng như sự trỗi dậy của các quốc gia Nam bán cầu. Đặc biệt, thời gian gần đây, ở Nam Á đang có nhiều chính sách nhằm nâng tỷ lệ việc làm của phụ nữ lên ngang bằng với nam giới. Điều này góp phần tạo cơ hội có thể làm tăng thu nhập bình quân đầu người của các quốc gia Nam Á này. Bên cạnh đó, khu vực này dự kiến ​​sẽ vẫn là khu vực tăng trưởng nhanh nhất trong số các nền kinh tế thị trường mới nổi và đang phát triển, với sự gia tăng của tầng lớp trung lưu, lợi thế về nhân khẩu học và dân số trẻ, khiến Nam Á có tiềm năng trở thành thị trường sản xuất và nguồn cung lao động lớn của thế giới.

Thách thức: Tuy nhiên, triển vọng này cũng phải đối mặt với một số thách thức nội khối ở Nam Á như mức độ hội nhập thấp, sự thiếu đồng bộ về hệ thống cơ sở hạ tầng, ô nhiễm, biến đổi khí hậu, thiên tai, bất ổn xã hội, sự gián đoạn về chính sách đối nội do sự thay đổi bộ máy chính quyền, độ trễ về cải cách. Trong bối cảnh nhà đầu tư toàn cầu đang tìm kiếm các thị trường có rủi ro địa chính trị thấp và nền tảng kinh tế vững chắc, và khu vực này, đặc biệt là Ấn Độ, đang ở vị thế thuận lợi để hưởng lợi. Tuy nhiên, để điều này xảy ra, các chính sách thương mại và đầu tư cần phải thay đổi. Khu vực này có một trong những rào cản thuế quan và phi thuế quan cao nhất và có tỷ trọng thương mại nội khối thấp nhất so với các tiểu vùng khác ở khu vực Tây Á. Điều này tạo ra những thách thức trực tiếp đối với hội nhập chính trị và kinh tế, thương mại của khu vực.

Từ đó, có thể dự báo tình hình khu vực Nam Á trong thời gian tới như sau:

3.1 Về chính trị - an ninh

Thời gian tới chính trị nội bộ các quốc gia Nam Á bước vào giai đoạn ổn định hơn sau bầu cử, tuy nhiên tình hình khu vực Nam Á trong thời gian tới cũng có nhiều bất ổn, phức tạp với sự đan xen của các thách thức an ninh truyền thống cũng như an ninh phi truyền thống liên quan trực tiếp đến các vấn đề như bất ổn chịnh trị, mâu thuẫn sắc tộc, tôn giáo, vấn đề Kashmir, cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn (điển hình là giữa Ấn Độ và Trung Quốc), chống khủng bố sẽ là nhân tố chính định hình xu hướng chính trị Nam Á. Bên cạnh đó, thời gian tới, Nam Á được xem là địa bàn quan trọng của Nga trong bổi cảnh quốc gia này đang bị Hoa Kỳ và phương Tây “bao vây”, theo đó, Nam Á trở thành thị trường xuất khẩu vũ khí quan trọng hàng đầu của quốc gia này.

Bất ổn chính trị nội bộ: Nam Á vẫn sẽ phải đối mặt với bất ổn chính trị nội bộ, đặc biệt là ở Afghanistan, Pakistan và Sri Lanka. Các cuộc xung đột sắc tộc và tôn giáo, chủ nghĩa cực đoan, khủng bố và bất ổn kinh tế có thể làm gia tăng căng thẳng xã hội và chính trị. Sự cạnh tranh địa chính trị giữa các cường quốc toàn cầu cũng có thể làm trầm trọng thêm các bất ổn hiện có.

Quan hệ Ấn Độ - Pakistan: Mối quan hệ giữa Ấn Độ và Pakistan dự kiến vẫn còn căng thẳng, với tranh chấp Kashmir tiếp tục là điểm nóng. Mặc dù khó có khả năng xảy ra xung đột quy mô lớn, nhưng các cuộc giao tranh nhỏ lẻ dọc Đường Kiểm soát (LoC) vẫn có thể xảy ra.

-        Tình hình Afghanistan: Afghanistan sau khi Taliban nắm quyền vẫn sẽ là một thách thức lớn đối với an ninh khu vực. Nguy cơ khủng bố xuyên biên giới, buôn bán ma túy và dòng người di cư có thể gia tăng.

3.2 Về kinh tế

Trái ngược với bức tranh chính trị, kinh tế khu vực Nam Á trong năm 2025 được dự báo khá sáng sủa. Ngân hàng Thế giới dự báo, ​​tăng trưởng kinh tế ở Nam Á sẽ ở mức 6,4% trong năm tài chính kết thúc vào ngày 31/3/2025, vượt qua các dự báo trước đó và giúp khu vực này đi đúng hướng để trở thành khu vực tăng trưởng nhanh nhất thế giới. Trong đó, Ấn Độ được xem là đầu tàu và là điểm neo của kinh tế khu vực Nam Á. Đối với từng quốc gia: Bangladesh, dự báo tăng trưởng dự kiến ​​sẽ chậm lại trong khoảng từ 3,2 - 5,2%; Bhutan dự kiến ​​sẽ tăng trưởng 7,2%; Ấn Độ dự kiến ​​đạt 7,0%; Maldives, tăng trưởng sản lượng dự kiến ​​vẫn ở mức khiêm tốn là 4,7%; Nepal, tăng trưởng dự kiến ​​sẽ tăng lên 5,1%; Pakistan tiếp tục phục hồi kinh tế khi việc nới lỏng kiểm soát nhập khẩu và dự kiến ​​cắt giảm lãi suất chính sách dự kiến ​​sẽ nâng mức tăng trưởng lên 2,8%; Sri Lanka, dự báo mức tăng trưởng là 3,5% (Worldbank, 2024).

Lạm phát: Lạm phát dự kiến sẽ vẫn ở mức cao trong năm 2025, gây áp lực lên các hộ gia đình có thu nhập thấp và làm giảm sức mua.

Thương mại: (1) Tăng trưởng thương mại: Thương mại trong khu vực và thương mại quốc tế của Nam Á dự kiến sẽ tăng trưởng, nhưng tốc độ tăng trưởng có thể chậm lại do suy thoái kinh tế toàn cầu; (2) Xuất khẩu chủ lực: Các mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Nam Á vẫn sẽ là hàng dệt may, nông sản, công nghệ thông tin và dịch vụ. Tuy nhiên, khu vực cần đa dạng hóa xuất khẩu để giảm thiểu rủi ro; (3) Thương mại nội khối: Tiềm năng thương mại nội khối Nam Á vẫn còn rất lớn nhưng chưa được khai thác hiệu quả. Các rào cản thương mại, cả về thuế quan và phi thuế quan, cần được gỡ bỏ để thúc đẩy thương mại nội khối.

Đầu tư: (1) Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI): Dòng vốn FDI vào Nam Á dự kiến sẽ tăng trưởng, đặc biệt là trong các lĩnh vực năng lượng tái tạo, công nghệ thông tin và cơ sở hạ tầng; (2) Đầu tư trong nước: Khu vực tư nhân sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy đầu tư trong nước, đặc biệt là trong lĩnh vực sản xuất và dịch vụ. Tuy nhiên, môi trường đầu tư cần được cải thiện để thu hút thêm đầu tư; (3) Cơ sở hạ tầng: Đầu tư vào cơ sở hạ tầng, bao gồm giao thông, năng lượng và viễn thông, sẽ thu hút đầu tư tư nhân và hỗ trợ tăng trưởng thương mại.

3.3. Về hội nhập và hợp tác khu vực

Ấn Độ vẫn là nhân tố chi phối sự biến động và hội nhập khu vực Nam Á. Ngoài ra, SAARC cũng là nhân tố góp phần thúc đẩy hội nhập khu vực. Trong thời gian tới, hầu hết các quốc gia Nam Á được dự báo sẽ tiếp tục theo đuổi chủ nghĩa đa phương, chính sách đối ngoại thực dụng và phù thịnh trong quan hệ với các nước lớn. Ngoài Ấn Độ, Trung Quốc, Hoa Kỳ và Nga được xem là những nhân tố chính ảnh hưởng đến cục diện chính trị và an ninh ở khu vực này trong giai đoạn tới. Triển vọng về hội nhập khu vực Nam Á vẫn ở mức thấp so với Đông Nam Á hay Đông Bắc Á, theo đó, vai trò của SAARC trong kết nối khu vực không có nhiều thay đổi tích cực, ngược lại các thể chế tiểu khu vực sẽ nổi lên ở Nam Á, đóng vai trò quan trọng trong thúc đẩy chủ nghĩa đa phương ở khu vực này như Sáng kiến ​​Bangladesh - Bhutan - Ấn Độ - Nepal (BBIN), Diễn đàn hợp tác khu vực Bangladesh-Trung Quốc-Ấn Độ-Myanmar (BCIM).

-        SAARC: Hiệp hội Hợp tác Khu vực Nam Á (SAARC) vẫn chưa thể phát huy hết tiềm năng do căng thẳng chính trị giữa Ấn Độ và Pakistan. Các nỗ lực hội nhập khu vực vẫn còn hạn chế.

-        Ảnh hưởng của Trung Quốc: Sáng kiến Vành đai, Con đường của Trung Quốc tiếp tục mở rộng ảnh hưởng ở Nam Á, tạo ra cả cơ hội và thách thức cho các nước trong khu vực.

3.4 Các chính sách phát triển

• Giảm nghèo: Các quốc gia Nam Á sẽ tiếp tục ưu tiên các chính sách giảm nghèo, tập trung vào an sinh xã hội, tạo việc làm và phát triển nông thôn. Mục tiêu Phát triển Bền vững của Liên Hợp Quốc vẫn là khuôn khổ chính cho các chính sách phát triển.
• Phát triển cơ sở hạ tầng: Đầu tư vào cơ sở hạ tầng, bao gồm giao thông, năng lượng và viễn thông, sẽ được đẩy mạnh để hỗ trợ tăng trưởng kinh tế và tạo việc làm.
• Biến đổi khí hậu: Các quốc gia Nam Á sẽ phải đối mặt với những thách thức ngày càng tăng từ biến đổi khí hậu, bao gồm lũ lụt, hạn hán và mực nước biển dâng. Các chính sách thích ứng và giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu sẽ trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Theo Ngân hàng Phát triển Châu Á, Nam Á cần đầu tư hàng tỷ đô la mỗi năm để thích ứng với biến đổi khí hậu.

Tài liệu tham khảo

1. Congressional Research Service (2024), Terrorist Groups in Afghanistan, https://crsreports.congress.gov/product/pdf/IF/IF10604
2. India Briefing (2024), India’s Outlook for 2024-25: Key Growth Areas and Investment Prospects, https://www.india-briefing.com/doing-business-guide/india/sector-insights/india-s-outlook-for-2024-25-key-growth-areas-and-investment-prospects.
3. Central Bank of Sri Lanka, The Economic History Museum of Sri Lanka, https://www.cbsl.gov.lk/en/news/monetary-policy-review-no-6-of-2024
4. https://www.dw.com/en/is-india-facing-a-new-kind-of-militancy-in-kashmir/a-70881510
5. https://www.cbsl.gov.lk/en/news/monetary-policy-review-no-6-of-2024
6. 2.     Bashir Ali Abbas (2024), Surface Tension: The Need for Risk Reduction Among Emerging Naval Nuclear Forces in South Asia,
7. 3.     https://www.stimson.org/2024/surface-tension-the-need-for-risk-reduction-among-emerging-naval-nuclear-forces-in-south-asia/
8. 4.     South Asian Association for Regional Cooperation (2024), Sixth SAARC-ADB Special Meeting on Regional Economic Integration Study (Ph- II) held in Kathmandu, https://www.saarc-sec.org/index.php/press-release/386-sixth-saarc-adb-special-meeting-on-regional-economic-integration-study-ph-ii-held-in-kathmandu
9. 5.     South Asian Association for Regional Cooperation (2024), Tenth Meeting of the SAARC Sub-Group on Customs Cooperation held in Kathmandu on 01-02 October 2024, https://www.saarc-sec.org/index.php/press-release/380-tenth-meeting-of-the-saarc-sub-group-on-customs-cooperation-held-in-kathmandu-on-01-02-october-2024
10. 10. Worldbank (2024), South Asia, https://www.worldbank.org/en/region/sar/overview
11. 11. South Asia Overview: Development news, research, data | World Bank
12. 12. UNICEF (2024), , https://www.unicef.org/rosa/media/10016/file/Social%20spending%20in%20South%20Asia.pdf
13. 13. ​Global Issues (2024), https://www.globalissues.org/news/2022/01/21/29872.
14. 14. Muhammad Ittefaq (2024). Air Pollution in South Asia: Harnessing City and Science Diplomacy. https://blogs.lse.ac.uk/southasia/2024/12/02/air-pollution-in-south-asia-harnessing-city-and-science-diplomacy/#:~:text=At%20the%20moment%2C%20South%20Asia,of%20358%20in%20November%202024.
15. 15. World Weather Attribution (2024). Climate change made the deadly heatwaves that hit millions of highly vulnerable people across Asia more frequent and extreme. https://www.worldweatherattribution.org/climate-change-made-the-deadly-heatwaves-that-hit-millions-of-highly-vulnerable-people-across-asia-more-frequent-and-extreme/#:~:text=In%20South%20Asia%2C%20a%20region,to%20make%20them%20more%20liveable.